Kolej Parkowa Maltanka to jedna z trzech funkcjonujących dziś kolejek parkowych w Polsce. Od dziesiątek lat dzielnie przewozi pasażerów wzdłuż Jeziora Maltańskiego w Poznaniu do Nowego ZOO. Dziś przybliżymy historię tej kolejki, ciekawostki z nią związane, a także przedstawimy praktyczne informacje dotyczące podróży.
Przed powstaniem Maltanki, w 1956 roku zbudowano w Poznaniu Harcerską Kolejkę Dziecięcą o torze szerokości 600 mm. Jej trasa liczyła 1,5 km i przebiegała między Ogrodem Jordanowskim a Łęgami Dębińskimi. Funkcjonowanie kolejki zakończyła w 1970 roku budowa trasy Hetmańskiej, kolidującej z wąskotorówką. W zamian za likwidowaną kolejkę zbudowano nowy system, także o rozstawie szyn 600 mm. Kolejkę o nazwie Maltanka uruchomiono 21 lipca 1972 roku. Trasa liczyła 3550 metrów.
Od początku kolejką zarządzało MPK Poznań. Atrakcja cieszyła ogromną popularnością. Na przełomie lat 70. i 80. roczna liczba pasażerów przekraczała 200 tys. W rekordowym, 1987 roku, z kolejki skorzystało 209 tys pasażerów. Obecnie liczba pasażerów wynosi rocznie od około 140 do około 190 tys. Obsługę kolejki stanowiły dwa czterowagonowe składy pociągów prowadzone lokomotywami typu WLs50.
W 1998 roku oddano do użytku nowy dworzec na stacji Maltanka zbudowany w zabytkowym, pruskim stylu. Od 2002 roku kolej nosi oficjalną nazwę Kolejka Parkowa Maltanka. Na przełomie 2017 i 2018 roku przeprowadzono generalny remont torów kolejki.
Stacje i przystanki Maltanki
Maltanka – stacja położona nieopodal Ronda Śródka, nad północno-zachodnim brzegiem Jeziora Maltańskiego. Układ torowy ma kształt pętli, dzięki czemu pociągi zawracają bez wykonywania manewrów. W zbudowanym w 1998 roku dworcu nawiązującym do architektury pruskiej mieści się kasa biletowa, nastawnia, pomieszczenie dyżurnego ruchu, biuro dyrekcji kolejki i restauracja. Na stacji znajdują się dwa perony. Jeden służy osobom wysiadającym, a drugi pasażerom wsiadającym. Nieopodal peronu dla wsiadających stoi parowóz Tx26-423, pełniący funkcję pomnika. W pobliżu stacji znajduje się lokomotywownia kolejki.
Ptyś – jednoperonowy przystanek położony przy Termach Maltańskich.
Balbinka – dwutorowa stacja pełniąca funkcję mijanki. Znajdują się na niej dwa perony. Stacja wyposażona jest w semafory świetlne, które mogą być obsługiwane ze stacji Maltanka oraz Zwierzyniec.
Zwierzyniec – Stacja początkowo-końcowa kolejki. Układ torowy na tej stacji także ma kształt pętli, dzięki czemu pociągi zawracają bez wykonywania manewrów. Na stacji znajduje się niewielki tor odstawczy. Znajduje się tutaj kasa biletowa oraz nastawnia z pomieszczeniem dyżurnego ruchu.
Tabor Maltanki
W skład czynnego taboru Maltanki wchodzą obecnie trzy lokomotywy spalinowe, jeden parowóz oraz osiem wagonów. Najstarsze są wagoniki o numerach od 1 do 4, wyprodukowane w 1956 roku. Wagony 5 i 8 zbudowano w 1972 roku. Najmłodsze w parku taborowym są wagony o numerach 6 i 7, które powstały w 2010 roku.
Najstarszą lokomotywą spalinową jest maszyna WLs40-100, która powstała w 1956 roku z ZNTK Poznań. Pracowała na pierwszej kolejce na Łęgach Dębińskich, a następnie na Maltance. Lokomotywa WLs40-1225 pochodzi z 1961 roku. Trzecim pojazdem jest lokomotywa WLs50-1564, którą wyprodukowano w 1964 roku. Najstarszym czynnym pojazdem jest jednak parowóz Borsig Bn2t 11458, który wyprodukowała niemiecka firma August Borsig Berlin-Tegel. Lokomotywa ta obsługuje planowe pociągi na maltance w wybrane weekendy.
Prowadzenie ruchu pociągów
Kolejka Parkowa Maltanka jako jedyna wąskotorówka w Polsce posiada automatycznie sterowane zwrotnicę i półsamoczynną blokadę liniową opartą na sygnalizacji świetlnej. Sterowanie ruchem odbywa się z nastawni na stacjach Maltanka i Zwierzyniec, za pomocą pulpitów kostkowych. Każda z dwóch nastawni obsługuje blokadę na swoim terenie, a także jedną głowicę wjazdową na stacji Balbinka. Bocznica do lokomotywowni, odchodząca od szlaku nieopodal stacji Maltanka, obsługiwana jest ręczną zwrotnicą zamykaną na klucz i chroniona jest wykolejnicami. Sygnalizacja czynna jest tylko w okresie kursowania pociągów.
Rozkład jazdy i cennik
Maltanka jest obecnie kolejką kursującą tylko w sezonie wiosenno-letnim. W 2023 roku kursowanie rozpoczęto od 26 kwietnia codziennie.
Od poniedziałku do piątku kursy wykonywane są co godzinę. Pierwszy kurs ze stacji Maltanka wyrusza o 9:30, a następnie każdy kolejny kurs o pełnej godzinie aż do godziny 18:00. Ze stacji Zwierzyniec pierwszy pociąg rusza o 9:45, a każdy kolejny kurs od godziny 10:30 wykonywany jest dokładnie co godzinę, aż do 18:30.
W soboty, niedziele i święta pierwszy pociąg rusza ze stacji Maltanka o 10:00. Kursy wykonywane są co 30 minut aż do godziny 18:30. Ze stacji Zwierzyniec pierwszy kurs wyrusza o 10:30, a każdy kolejny kurs wykonywany jest co 30 minut aż do godziny 19:00.
W wybrane weekendy organizowane są dni pary, kiedy część pociągów prowadzonych jest parowozem Borsig.
W pociągach Maltanki nie obowiązują bilety ZTM Poznań. Konieczny jest zakup osobnego biletu na przejazd. BIlet normalny w jedną stronę kosztuje 11 zł, zaś ulgowy, przysługujący dzieciom do lat 16 – 8 zł. W ofercie znajduje się bilet rodzinny w cenie 34 zł, przysługujący grupie do 5 osób, w której znajdują się maksymalnie dwie osoby powyżej 16 roku życia. Dla ponad dziesięcioosobowych grup dzieci do lat 16 przygotowano bilet wycieczkowy w cenie 6 zł od osoby.
W 2023 roku ceny biletów obowiązujące w weekendy i święta są wyższe niż w pozostałe dni. Bilet normalny kosztuje wówczas 14 zł, a ulgowy 10 zł. Za bilet rodzinny w soboty, niedziele i święta trzeba zapłacić 45 zł, a za wycieczkowy 8 zł.
