Elektryczne wagony silnikowe serii EN81 mimo stosunkowo młodego wieku nie są łatwe do spotkania na polskich torach. Z ośmiu wyprodukowanych egzemplarze dziś w regularnej eksploatacji pozostają 2 świętokrzyskie egzemplarze. Pozostałe, małopolskie wagony od kilku lat są odstawione. Postanowiliśmy sprawdzić jaka przyszłość czeka te nietypowe jak na polskie warunki pojazdy.
Pojazdy serii EN81 powstały w latach 2005-2007 w zakładach PESA w Bydgoszczy z myślą obsługi zelektryfikowanych linii kolejowych o najmniejszych potokach pasażerskich. Łącznie powstało 8 egzemplarzy, z czego 6 trafiło do województwa małopolskiego, zaś 2 do województwa świętokrzyskiego. Ich jedynym użytkownikiem pozostają od początku Przewozy Regionalne. Te, lekkie, bo ważące „zaledwie” 53 tony jednoczłonowe pojazdy, zabierają na pokład 140 pasażerów, w tym 60 na miejscach siedzących. Osiągają prędkość maksymalną 120km/h. Mimo dość nowoczesnej, jak na polskie warunki, konstrukcji stoją dziś w większości niewykorzystane. Małopolskie pojazdy są nieużywanej już od dwóch lat.
Małopolskie: Pojazdy są niedostosowane do panujących potoków pasażerskich
Właścicielem pierwszych dwóch małopolskich EN81 jest województwo małopolskie. Te pojazdy są odstawione najdłużej, bo już około 4 lata. Zrezygnowano z ich eksploatacji zatem zaledwie po 9 latach eksploatacji. Zapytaliśmy właściciela o przyczyny rezygnacji z eksploatacji tych wagonów. – Autobusy szynowe serii EN81 zostały wyłączone z eksploatacji w związku z upływem okresu międzynaprawczego. Przywrócenie pojazdów do ruchu jest uwarunkowane uprzednim wykonaniem przeglądu poziomu 4 (PU4) – odpowiada Magdalena Opyd z Biura Prasowego UMWM.
Mimo, że teoretycznie istnieje możliwość przywrócenia tych pojazdów do ruchu ich właściciel nie jest tym zainteresowany. – Pojazdy serii EN81 są taborem o małej pojemności (60 miejsc siedzących), przeznaczonymi do obsługi relacji niskofrekwencyjnych, dla których nieopłacalnym byłoby wykorzystanie wieloczłonowych zespołów trakcyjnych. Obecnie, możliwości wykorzystania tak małych pojazdów na terenie Małopolski są mocno ograniczone. Uruchamiane przez Operatorów połączenia kolejowe charakteryzują się rosnącym zainteresowaniem ze strony pasażerów. Fakt ten wymusza zastosowanie taboru o zdecydowanie większej pojemności. Nawet obecna liczba podróżnych, korzystających z nowej oferty w ramach Podhalańskiej Kolei Regionalnej, pozwala twierdzić, że zastosowanie pojazdów EN81 do jej obsługi mogłoby okazać się mało komfortowe dla pasażerów, a w wielu przypadkach wręcz niemożliwe. Niska pojemność pojazdów EN81 oraz brak perspektyw dla ich wykorzystania w przyszłości, były powodem braku zainteresowania Operatorów ich dalszą eksploatacją – informuje Magdalena Opyd.
Wobec braku zainteresowania dalszą eksploatacją tych wagonów województwo małopolskie podjęło próbę ich zbycia. Jak się okazało, bezskutecznie. – Brak zainteresowania użytkowaniem pojazdów serii EN81 przez Operatorów świadczących usługi przewozowe na terenie Małopolski spowodowało, że Województwo Małopolskie poszukiwało alternatywnych rozwiązań w zakresie dalszej ich eksploatacji. Wystąpiono do wszystkich Województw oraz spółek realizujących kolejowe przewozy pasażerskie z ofertą dzierżawy lub sprzedaży pojazdów. Ostatecznie, żaden podmiot nie wyraził zainteresowania pojazdami. Z uwagi na powyższe, pojazdy zostały wyłączone z eksploatacji, do czasu dalszych rozstrzygnięć w sprawie. – mówi dla Magdalena Opyd dla serwisu zbiorowy.info.
Pozostałe eksploatowane w województwie małopolskim pojazdy o numerach EN81-005, 006, 007, 008 były leasingowane. Wobec powyższego zakończeniu umowy nie zdecydowano się na wykup pojazdów, które wróciły do leasingodawcy. Ostatni raz Pesa Bydgoszcz wykorzystała je jesienią 2017 roku jako pojazdy zastępcze za opóźnione w dostawie Elfy 2 dla Kolei Śląskich. Niestety, dalszy los sześciu z ośmiu tych całkiem młodych pojazdów pozostaje nieznany.
Świętokrzyskie: Pojazdy w ciągłym ruchu
Inaczej na kwestię eksploatacji serii EN81 patrzy województwo świętokrzyskie. Tamtejszy oddział po wprowadzeniu pewnych modyfikacji użytkuje wspomniane wagony z powodzeniem do dziś. – Pojazdy te, o numerach 003 i 004, od samego początku obsługują teren całego województwa Świętokrzyskiego. Kursują w godzinach gdy potoki podróżnych są mniejsze ponieważ ilość miejsc w tych pojazdach jest dużo mniejsza. Po początkowych usterkach typowych dla nowych rozwiązań obecnie eksploatacja jest typową dla pojazdów będących na stanie tutejszego Oddziału – poinformował redakcję serwisu zbiorowy.info Zdzisław Cieślik z świętokrzyskiego oddziału Przewozów Regionalnych.
Jak widać, poza nielicznymi wyjątkami, więkość z nich nie jest jednak zainteresowana eksploatacją takich pojazdów, mimo, że mogłyby znaleźć zastosowanie na wielu zelektryfikowanych liniach o zawieszonym, bądź prowadzonym jedynie sezonowo ruchu. Znamiennymi przykładami takich linii mogą być odcinki Słupsk – Ustka, czy Aleksandrów Kujawski – Ciechocinek, gdzie eksploatacja dużych EZT serii EN57 nie miało uzasadnienia ekonomicznego. Na dzień dzisiejszy pojazdy te, mimo młodego wieku stanowią zmarnowany potencjał, który mógłby pozwolić na reaktywację niejednej zelektryfikowanej linii kolejowej w Polsce. Z przeprowadzonego wywiadu wynika, że obecnie nie ma perspektyw na przywrócenie większości tych wagonów do ruchu.