Najmniejsza sieć tramwajowa w Polsce – Grudziądz

Grudziądzka sieć tramwajowa jest wśród polskich sieci tramwajowych wyjątkowa. Zawdzięcza to nie tylko swojemu najmniejszemu ze wszystkich krajowych sieci rozmiarowi, ale także historycznym, niezmiennym od XIX wieku przebiegiem, wiekiem i taborem. Jak wyglądają i funkcjonują Grudziądzkie tramwaje? Zapraszamy do lektury.

Grudziądz jest nie tylko posiadaczem najmniejszej sieci tramwajowej w Polsce, ale także najmniejszym w naszym kraju miastem, które posiada tramwaje. To leżące nad Wisłą miasto zamieszkuje około 95 tysięcy osób, czyli blisko dwa razy mniej niż Rzeszów, który stanowi stolicę województwa podkarpackiego, a systemu miejskiego transportu szynowego nie posiada. Jest także miastem leżącym w województwie, gdzie występuje najwięcej sieci tramwajowych. Jest to mianowicie województwo kujawsko-pomorskie. Oprócz Grudziądza swoje sieci tramwajowe mają także dwie stolice tego województwa: Bydgoszcz i Toruń.

Niepowtarzalny klimat
Grudziądzka sieć tramwajowa jest jedną ze starszych w Polsce. Pierwszy tramwaj konny uruchomiono 13 czerwca 1896 roku. Bardzo szybko, bo niecałe 3 lata później na ulicach miasta pojawiły się tramwaje elektryczne. Pierwszy z nich pojechał 12 maja 1899 roku na trasie z dworca kolejowego do Tarpna przez ścisłe centrum miasta. Jest to wyjątkowa trasa, bowiem ta trasa przetrwała do dziś w praktycznie niezmienionym kształcie! Grudziądz to jedno z nielicznych miejsc, gdzie można zobaczyć tramwaj przeciskający się przez wąskie uliczki ścisłego centrum, przypominając czasy komunikacji tramwajowej z początku XX wieku. Drugą linię, już mniej klimatyczną, prowadzącą w kierunku południa miasta wybudowano w 1911 roku. Wraz z rozbudową miasta była ona systematycznie wydłużana. Najmłodszy odcinek do pętli Rządz został otwarty w 1996 roku. Od tego czasu grudziądzka sieć tramwajowa przestała się rozbudowywać. Obecnie liczy sobie tylko 9 kilometrów. W latach 2013 – 2015 dokonano kompleksowej modernizacji grudziądzkiej sieci tramwajowej, obejmującą remont torowisk oraz częściową modernizację taboru.

Najtragiczniejszym wydarzeniem w historii grudziądzkich tramwajów był pożar zajezdni, który wybuchł nad ranem, 5 września 1993 roku. Zniszczeniu uległ nie tylko sam obiekt służący utrzymaniu w sprawności pojazdów, ale także aż 11 wagonów, które stanowiły ponad 1/3 całej floty! W wyniku tak znacznych zniszczeń funkcjonowanie sieci zostało wstrzymane na kilkanaście dni. Szybko przystąpiono jednak do odbudowy zajezdni. Jej ponowne otwarcie nastąpiło niecały rok później, 4 sierpnia 1994 roku. Częściowo uzupełniono też braki taborowe poprzez zakup sześciu nowych tramwajów typu 805Nb. Ciekawostką jest fakt, że pojazdy nie były fabrycznie nowe. Wcześniej, przez rok były eksploatowane w Tramwajach Warszawskich, gdzie były oznaczane jako typ 105Nb i były osadzone na wózkach normalnotorowych. Ponieważ wagony cechowały się wysoką awaryjnością zostały zwrócone do producenta. Ten zaś po dokonaniu pewnych modyfikacji, m.in. wymianie wózków sprzedał je właśnie do Grudziądza.

Linie tramwajowe

Przez wiele lat w mieście funkcjonowały dwie linie tramwajowe dzienne: linia nr 1, łącząca dworzec kolejowy z Tarpnem, oraz linia nr 2, łącząca Rządz z Tarpnem. Linia nr 1 była kilkukrotnie zawieszana. Pierwszy raz stało się to 1 grudnia 2005 roku. Pół roku później, 1 czerwca 2006 roku linia została przywrócona, jednak nie na długo. 13 sierpnia 2011 roku linię nr 1 ponownie zawieszono. Od tego momentu aż do dziś w mieście funkcjonuje tylko linia nr 2. Na czas remontów torowisk, w latach 2013 -2015 uruchomiona została linia nr 3, łącząca dworzec kolejowy z osiedlem Rządz. Obecnie linia nr 3 pełni funkcję linii zastępczej, która jest uruchamiana tylko w przypadku stałych zakłóceń na odcinku Al. 23 stycznia – Tarpno. Jej rozkład jazdy jest zamieszczony na stronie internetowej MZK Grudziądz.

Przez wiele lat tramwaje linii nr 1 kursowały co 20 minut, zaś linii nr 2 co 10 minut. Kilka lat temu częstotliwości te uległy zmianie Przez zawieszeniem linia nr 1 kursowała z częstotliwością co 24 minuty w godzinach 6-18, natomiast na linii nr 2 zwiększono częstotliwość do 8 minut. Obecnie linia nr 2 znów kursuje co 10 minut w dni robocze, w soboty co 15 minut, a w niedzielę i święta co 20 minut. Zastępcza linia nr 3 kursuje w dni robocze także co 10 minut, natomiast w soboty, niedzielę i święta jej rozkład jazdy jest niecykliczny.

Czas przejazdu całej linii nr 2 wynosi rozkładowo 26 minut. Po drodze tramwaje obsługują 18 przystanków. Zastępcza linia nr 3 obsługuje natomiast 14 przystanków, a przejazd całą trasą zajmuje rozkładowo 23 minuty.

Tabor tramwajowy w Grudziądzu.

Mimo, że sieć tramwajowa w Grudziądzu jest niewielka, to można spotkać na niej aż 3 typy tramwajów. Na stanie MZK Grudziądz znajdują się dziś następujący typy tramwajów:
– 805Na – 2 sztuki
– 805Nb – 6 sztuk
– 805Na-MM -4 sztuki
– 805Na-MMD (doczepy do 805NaMM) – 2 sztuki
– GT8 (ex. Krefeld) – 9 sztuk.

Łącznie na stanie są zatem 23 wagony tramwajowe. 100% floty jest wysokopodłogowa.

Najstarsze we flocie przewoźnika są wagony GT8 wyprodukowane w latach 1972 – 1976. W Grudziądzu są jednak eksploatowane najkrócej spośród wszystkich pojazdów, bo od roku 2010. Najmłodsze są wagony 805Na, które wyprodukowano w 1993 roku i zakupiono po pożarze grudziądzkiej zajezdni. W 2010 roku w ZNTK Mińska Mazowiecki przeprowadzono modernizację 6 wagonów typu 805Na, które przebudowano na typ 805Na-MM, przy czym dwa wagony stały się wagonami doczepnymi 805Na-MMD. Podczas remontu gruntownie zmodernizowano wnętrza wagonów i kabiny motorniczego, a także zmieniono stylistykę przednich i tylnych ścian.

W 2015 roku w Grudziądzu testowano 5-członowy tramwaj Pesa Swing, wyprodukowany docelowo dla MZK Bydgoszcz. Testy wykazały, że tramwaj 5-członowy jest zbyt duży jak na grudziądzkie potrzeby przewozowe. Przy ewentualnym zakupie nowych pojazdów będą brane pojazdy 3-członowe.

Co dalej z tramwajami?

W najbliższych latach miasto planuje poprawić stan taboru tramwajowego przez zakup ośmiu nowych tramwajów. Na razie nie sposób ocenić czy będą to pojazdy całkowicie niskopodłogowe czy tylko niskowejściowe, podobne do tramwajów Moderus Beta produkcji Modertransu. Wiadome jest, że będą musiały pomieścić około 200 pasażerów i mieć około 25-26 metrów długości. Rozważany jest zakup pojazdów dwuczłonowych. Na razie nie wiadomo kiedy nowe pojazdy mogłyby się pojawić na torach Grudziądza.

Na przestrzeni ostatnich lat pojawiały się także głosy o ewentualnej rozbudowie sieci tramwajowej. Wśród kierunków owej rozbudowy wymieniano między innymi osiedle Mniszek, a także szpital. W chwili obecnej nie ma jednak żadnych konkretnych planów i deklaracji na temat budowy nowych tras, zatem należy spodziewać się, że kształt sieci w najbliższych latach nie ulegnie znaczącym zmianom.