Już prawie pół wieku minęło od prezentacji prototypu Autosana H9. Do dziś, w różnych odmianach, można go spotkać na ulicach polskich miast. Nie wszyscy jednak wiedzą, że powstało też wiele bardzo nietypowych zastosowań dla tego pojazdu.
Autosan H9 to najdłużej produkowany polski autobus klasy midi. Prototypowy pojazd został zaprezentowany w 1970 roku, zaś w seryjnej produkcji znajdował się od 1973 aż do 2006 roku. W zależności od wersji pojazdy te mają długość 9310 lub 10000 mm, szerokość 2500 mm, wysokość 2990 lub 3150 mm oraz wagę pomiędzy 7700 a 8400 kg.
Za miasto i na wycieczkę
Od początku Autosan proponował swój nowy autobus w dwóch wersjach wyposażeniowych: turystycznej oraz międzymiastowej. Pojazdy miały od 38 do 41 miejsc siedzących. Dodatkowo w wersji podmiejskiej dopuszczono przewożenie 12 osób na stojąco. Autobusy były wyposażone w drzwi otwierane przez pasażera w układzie 1-0-1. Dodatkowo wczesne wersje H9 posiadały dodatkowe drzwi dla kierowcy. W wersji turystycznej pojazdy posiadały składany fotel dla pilota, mikrofon i system nagłośnienia. W niektórych pojazdach zastosowano dużo wygodniejsze, uchylne fotele.
Ściany boczne oraz sufit wnętrza autobusu wykończone zostały płytami laminatowymi. W późniejszych wersjach przednia ściana pokryta została wykładziną skóropodobną, natomiast do wykończenia podłogi z blachy stalowej zastosowano wykładzinę typu tarafleks. Przez cały okres produkcji, z linii zjechało kilkanaście tysięcy pojazdów.
Miejska edycja H9
Produkcja miejskiej wersji modelu H9 ruszyła w 1975 roku. Oznaczenie zależne było od zastosowanego silnika, Autosan H9-33 posiadał silnik 359, zaś w H9-35 pojawił się silnik 6c107. Miejskie odmiany H9 nie różniły się znacząco pod względem konstrukcyjnym od wersji dla PKS-ów. Konstruktorzy zastosowali szersze, czteroskrzydłowe, sterowane przez kierowcę drzwi (do szybszej wymiany pasażerów) oraz ogrzewanie wodne, które jest dużo bardziej wydajne od dotychczas stosowanego ogrzewania powietrznego. Pojawiło się też wydzielone miejsce na tablice kierunkową, które umieszczone zostało nad przednią szybą.
Przy projektowaniu wersji miejskiej zlikwidowano bagażniki, co pozwoliło obniżyć podłogę o kilkadziesiąt centymetrów. Z racji swojej długości i pojemności (70 osób, w tym 24 na miejscach siedzących) pojazdy zdominowały parki taborowe zakładów komunikacji miejskiej w małych i średnich miastach. W obu odmianach wyprodukowano ponad 8700 egzemplarzy.
Hit eksportowy
O sukcesie tej serii pojazdów na pewno świadczy liczba wyprodukowanych egzemplarzy i to nie tylko na polski rynek, ale również na eksport. Najwięcej, bo aż 850 egzemplarzy trafiło do ZSRR, prawie 300 pojazdów trafiło do Egiptu, zaś 66 do Ghany. Wśród krajów w których jeździły pojazdy z Sanoka można też znaleźć: Libię, Kostarykę, Koreę, Czad, Panamę, Wietnam czy Surinam. Ten ostatni kraj z północno-wschodniej części Ameryki Południowej zamówiło w Autosanie jeden egzemplarz. Pojazd ten jednak był wyjątkowy – przystosowano go bowiem do ruchu lewostronnego.
Nietypowe pojazdy oparte na H9
Na bazie Autosana H9 powstawało wiele wersji specjalnych, zwłaszcza na przełomie lat 70. i 80.
W 1977 roku na bazie modelu międzymiastowego wybudowano pojazdy przeznaczone do obwoźnej sprzedaży towarów. Pojazdy mogły na swój pokład zabrać prawie 4 tony produktów na sprzedaż. Wśród wyposażenia tego pojazdu znalazły się lodówki, półki, lada a nawet umywalka dla obsługi. Sprzedaż mogła się obywać tradycyjnie lub w systemie samoobsługowym. Kilka miesięcy później Autosan zaprojektował również model H9-Bar, jednak nigdy nie powstał nawet prototyp tego pojazdu.
Równie ciekawą seria pojazdów były ruchome laboratoria badawcze Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Pojazdy były wyposażone w stanowiska do badań bakteriologiczne, radiologiczne i chemiczne. Wszystkie stanowiska były wyposażone podobnie do stacjonarnych punktów pomiarowych. Autobus SANEPIDu posiadał radiotelefon i dwa agregaty prądotwórcze: stały i przenośny.
Jednak chyba najciekawszym specjalnym autobusem H9 był model wykonany pod koniec 1980 roku na zamówienie Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Pojazd przeznaczony był do prześwietlania klatki piersiowej. W autobusie zamontowano aparat rentgenowski, wyprodukowany przez czechosłowacką wytwórnię Chirana. Pojazd umożliwiał przeprowadzanie badań w małych miastach, pozbawionych ośrodków lekarskich. Autosan wyprodukował kilkadziesiąt takich pojazdów H9.
Oprócz tego z sanockiej fabryki wyjechały też pojazdy specjalne: dla poczty, autobus konferencyjny czy Wytwórni Filmów Fabularnych we Wrocławiu.
Jeden komentarz
Fajny materiał, szkoda tylko że tak mało zdjęć ;