Pierwszymi w powojennym Gdańsku niskopodłogowymi tramwajami są dwa wagony typu 114Na, dostarczone w 1997 roku. Prototypowe pojazdy, mimo przeprowadzania różnych modernizacji, w dalszym ciągu są jednymi z bardziej awaryjnych w gdańskiej flocie. Czy kolejna modernizacja poprawi ich niezawodność?
Tramwaje 114Na były odpowiednio trzecim i czwartym wagonem w Polsce, wyposażonym w kawałek niskiej podłogi. Pierwszym był nieistniejący już dziś, zbudowany z dwóch „stopiątek” tramwaj 115N. Drugim jest jeżdżący do dziś w Tramwajach Warszawskich tramwaj 112N. Gdańskie niskopodłogowce od 1997 roku przez wiele lat obsługiwały linię nr 12 z Zaspy na Siedlce. Od samego początku tramwaje sprawiały problemy. Już w 2000 roku pojechały do Łodzi na wymianę napędu. W ciągu kolejnych lat przechodziły różne, trwające czasem nawet ponad 2 lata remonty w warsztatach zajezdni Wrzeszcz.
Pierwszy generalny remont połączony z dużą modernizacją starszy wagon o numerze 1501 przeszedł w zakładach Modertrans w 2013 roku. Zakres prac był wówczas szeroki. Wnętrze tramwaju odświeżono, wymieniono m.in. siedzenia. Dotychczasowe okna uszczelkowe zastąpiono oknami wklejanymi. Stare ściany czołowe zastąpiono nowymi, znanymi z tramwajów N8C-NF. Modyfikacji uległa przy okazji kabina motorniczego. W 2017 roku w Modertransie modernizację przeszedł wagon 1502, lecz zakres prac był inny. Ponieważ zadecydowano o pozostawieniu tego tramwaju w przyszłości do celów muzealnych, zrezygnowano z wymian ścian czołowych oraz okien. Niewielkie modyfikacje przeszło wnętrze wagonu, w którym zainstalowano nowe siedzenia i nowy system informacji pasażerskiej.
Tak przebudowane tramwaje obsługują głównie linie nr 5, 9, a czasem także 8. Aktualnie są to jedyne linie, które wagony 114Na mogą obsługiwać, z uwagi na odcinki o znacznych pochyleniach lub krańcówki zamiast pętli na trasie innych linii.
Tramwaje bardzo awaryjne
Większy problem stanowi jednak dość duża awaryjność obu składów. Wagon 1502 pozostawał niesprawny przez część 2019 i prawie cały 2020 rok. Jego starszy odpowiednik również więcej czasu stał w zajezdni, niż spędził na liniach. Tramwaje te, z powodu dużej awaryjności, często po kilkudziesięciu minutach od wyjazdu na linię, zjeżdżały z powrotem do zajezdni. Przez kilka miesięcy 2020 roku oba tramwaje stały w zajezdni. Dopiero na początku listopada Gdańskie Autobusy i Tramwaje przywróciły oba pojazdy do pełnej sprawności.
Wskaźnik gotowości technicznej tramwajów 114Na za rok 2019 wynosił 71,6%. To najniższy współczynnik w całej flocie. Co ważne, ponieważ spółka posiada tylko dwa takie tramwaje każde ich odstawienie i oczekiwanie na trudno dostępne części powoduje znaczne obniżenie wskaźnika gotowości tych tramwajów – mówiła nam w kwietniu 2020 roku Anna Dobrowolska, rzecznik prasowy GAiT.
O ile wagon 1502 do dziś dość regularnie pojawia się na całodziennych zadaniach na linii 5 lub 9, tak wagon 1501 jeszcze w grudniu 2020 roku znów uległ poważnej awarii i od tego czasu ponownie stoi w zajezdni.
Pierwsze gdańskie niskopodłogowce z kolejną szansą
Pojazdy cechujące się taką awaryjnością i tak długimi przestojami są problemem dla przewoźnika. GAiT postanowił jednak dać tramwajom 114Na jeszcze jedną szansę. W tym roku spółka planuje wymianę napędów w obu pojazdach.
Zdecydowaliśmy się na modernizację napędów w tramwajach 114Na ze względu na wyeksploatowanie urządzeń energoelektronicznych oraz ograniczony dostęp do części zamiennych – tłumaczy nam Anna Dobrowolska. – W ramach prac wymienione zostaną układy sterowania prądu stałego na falownikowe prądu przemiennego. Urządzenia sterujące i aparatura zostanie wymieniona na nowy i ogólnie dostępny typ. Chcemy, aby urządzenia te były tożsame z urządzeniami tramwajów N8C – dodaje.
Obecnie tramwaje 114Na posiadają silniki prądu stałego ze sterowaniem tyrystorowym. Dziś coraz więcej tramwajów GAiT jest napędzanych silnikami prądu przemiennego. Takie jednostki napędowe otrzymuje również coraz więcej najstarszych w Gdańsku tramwajów N8C. W ciągu kilku lat silniki prądu przemiennego będą posiadały wszystkie gdańskie tramwaje liniowe.
Przy okazji wymiany napędów, w tramwajach 114Na mają pojawić się dodatkowe udogodnienia dla pasażerów.
W ramach modernizacji chcemy wprowadzić, w miarę możliwości technicznych, nowe udogodnienia, podobnie jak w modernizowanych tramwajach N8C. Ponadto planujemy odświeżyć wnętrza obu pojazdów, w tym zużytą tapicerkę siedzeń – informuje Anna Dobrowolska.
Dodatkowymi udogodnieniami, jakie mogą pojawić się w wagonach, są m.in. ładowarki USB do urządzeń elektronicznych. W przypadku wagonu 1501 może to być także nowy system informacji pasażerskiej, składający się z dużych wyświetlaczy LCD i bocznych, elektronicznych ekspozytorów trasy linii.
Po modernizacji tramwaje prawdopodobnie dalej będą mogły obsługiwać tylko linie 5, 8 i 9. W planach GAiT nie ma prac umożliwiających wjazd tych pojazdów na strome trasy na Chełm i Ujeścisko.
To wymagałoby znaczących zmian konstrukcyjnych wagonu, a takie zmiany nie są planowane – tłumaczy Anna Dobrowolska.
Planowana na wymiana napędów tramwajach 114Na jest jedną kilku przygotowywanych inwestycji. Ten rok minie pod znakiem kontynuacji modernizacji tramwajów N8C. Modernizację mają przejść także wszystkie trzy tramwaje NGT6 oraz 7 tramwajów Pesa Swing.