Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat widoczna jest malejąca rola wagonów sypialnych w przewozach podróżnych na polskiej kolei. Mimo wyraźnie malejącego wykorzystania wagonów tego typu, w dalszym ciągu można spotkać w ruchu wagony o różnym standardzie wykończenia wnętrza. Jakie typy wagonów eksploatowane są przez narodowego przewoźnika oraz jakiego standardu może oczekiwać podróżny wybierający się w podróż wagonem sypialnym?
Od kilkudziesięciu lat podstawę parku taborowego wagonów sypialnych stanowią pojazdy produkcji NRDowskich zakładów w Goerlitz i Bautzen. Mimo, że mają za sobą ponad trzydzieści lat eksploatacji, wciąż można spotkać je bez problemu w większości krajowych pociągów nocnych, prowadzących w składzie wagony sypialne. Dostawy poszczególnych wagonów odbywały się w partiach po kilkadziesiąt sztuk przez kilkanaście lat. Oznaczane są poprzez nazwę zakładu i ostatnie dwie cyfry z roku, w którym zostały wyprodukowane. Polskie Koleje Państwowe nabyły następujące typy wagonów:
-Goerlitz67
-Goerlitz75
-Goerlitz77
-Goerlitz81
-Bautzen86
Poza wagonami Goerlitz67 i Goerlitz75 pozostałe typy wagonów eksploatowane są do dziś. Poza rokiem produkcji wagony nie posiadały poważnych różnic konstrukcyjnych. Wszystkie posiadały 10 przedziałów wyposażonych w 3 łóżka, stolik, umywalkę, szafkę z lustrem i oświetleniem, miejsce na bagaż, a także jeden przedział służbowy zabudową kuchenną dla konduktora, 2 toalety. Obecnie, wnętrza wagonów pod względem wizualnych często bardzo różnią się ze sobą, niezależnie od typu wagonów, ze względu na poddanie wszystkich pojazdów różnorakim modernizacjom.
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2018/01/20180114_090426-500x375.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
Do dnia dzisiejszego po Polsce jeżdżą wagony zbliżone wyglądem do początków eksploatacji, tj. posiadające drewnopodobne wyłożenie ścian, skajowe rolety, zasłonki. Ciekawostką jest, że w dalszym ciągu w użytku pozostaje całkiem spora liczba wagonów wyposażonych w ogrzewanie wodne, gdzie źródłem ciepła jest piec opalany węglem. Takie rozwiązanie sprawia, że wagon posiada niezależne od lokomotywy źródło ogrzewania i jest wstanie utrzymać ciepło nawet w wypadku braku napięcia w sieci trakcyjnej lub awarii pojazdu trakcyjnego, a także podczas postoju wagonu na bocznicy. Miało to szczególne znaczenie w czasach, kiedy wagony te kursowały m.in. do Moskwy i Sankt Petersburga, gdzie surowe warunki klimatycznie niejednokrotnie groziły na przykład utknięciem pociągu w zaspach śnieżnych. Obecnie linie w tamtym kierunku nie są już obsługiwane tym taborem a warunki klimatyczne w Polsce nie wymuszają stosowania niezależnego źródła ogrzewania.
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2018/01/20180114_091236-e1517599877616-500x430.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
Wagonów mało, a modyfikacji wiele
Wagony w latach 1998-2007 poddawano różnorakim modernizacjom, których głównymi wykonawcami były zakłady PESA Bydgoszcz (przed 2001 rokiem ZNTK Bydgoszcz) i ZNTK Mińsk Mazowiecki. W zależności od roku modernizacji różne były ich zakresy oraz wystroje wnętrz. W ten sposób do niedawna można było spotkać, oprócz wagonów o klasycznym wystroju z drewnopodobnymi okładzinami ścian, wagony o beżowej, zielonej, różowej, pomarańczowo-różowej, szarej kolorystyce wnętrza. Dziś dominują wagony o szaro-żółtej kolorystyce wnętrza. Ponadto można spotkać wagony o wnętrzu zbliżonym do klasycznego. W Gdyni Leszczynkach stacjonuje do dziś czynny wagon w kolorystyce pomarańczowej. W Krakowie stacjonuje zaś co najmniej jeden sprawny wagon wnętrzu utrzymanym w kolorystyce miętowej. Najbardziej niecodzienne wagony o różowych wnętrzach zostały wycofane z eksploatacji, bądź poddane kolejnym zmianom wystroju w okolicach 2016 roku. Od 2005 roku modernizacje wagonów zaczęły zwiększać swój zakres, dzięki czemu część wagonów zyskała nowe, automatyczne, odskokowo-przesuwne drzwi wejściowe. Dodatkowo podjęto próby zastąpienia pieca węglowego innym źródłem ciepła. W ten sposób powstały prototypowe rozwiązania z podgrzewaniem wody przez piec elektryczny, który do pracy potrzebuje napięcia 3000V.
Najczęściej spotykaną modernizacją omawianych wagonów jest partia czterdziestu sztuk wagonów zmodernizowanych przez zakłady PESA Bydgoszcz oraz ZNTK Mińsk Mazowiecki w 2008 roku. Od poprzednich modernizacji wagony te różnią się likwidacją pary drzwi wejściowych z jednej strony wagonu, montażem elektronicznych wyświetlaczy wewnątrz i na zewnątrz pojazdu, informujących o relacji i trasie pociągu, zabudową gniazdek 230V, modernizacją układu grzewczego poprzez zastąpienie wody glikolem, posiadającym lepsze właściwości cieplne, podgrzewanym za pomocą elektrycznego pieca z dwoma grzałkami zasilanymi prądem stałym o napięciu 3000V. Z 40 wagonów jeden, należący do wagonowni Gdynia Leszczynki, uległ latem 2015 roku wypadkowi na stacji Lublin, gdzie podczas manewrów uderzył w kozioł oporowy. W wyniku zdarzenia uległa deformacji rama wagonu, co automatycznie uniemożliwiło jego eksploatację. Po długim postoju na stacji technicznej Warszawa Grochów ów wagon wrócił do Gdyni, gdzie oczekuje dalszych decyzji.
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2018/01/20180114_125648-500x375.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
Wagony powyższych typów stacjonują w miejscach lokalizacji oddziałów WARSu, zajmującego się ich obsługą: Krakowie, Gdyni, Szczecinie, a także we Wrocławiu. Warto nadmienić, że Wrocław jest wydziałem zamiejscowym krakowskiego oddziału WARS. Do grudnia 2017 roku stacjonowały też w wagonowni Warszawa Grochów, jednak wraz ze zmianą rocznego rozkładu jazdy jedynym pociągiem nocnym z wagonami sypialnymi, zestawianymi przez tę stację został pociąg EN „Chopin” do Wiednia, Pragi i Budapesztu, do obsługi którego skierowano wagony innych typów. W związku z tym wagony produkcji NRD stopniowo stacjonujące dotychczas w Warszawie są stopniowo przekazywane do innych oddziałów. Najstarszym eksploatowanym w Polsce wagonem sypialnym jest wagon typu Goerlitz77 o numerze 5251 70-80 011-0, należący do wagonowni Gdynia Leszczynki, kursujący w pociągach TLK „Karpaty” z Gdyni do Zakopanego i Przemyśla oraz w pociągu TLK „Rozewie” z Gdyni do Szklarskiej Poręby.
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2018/01/20180114_130158-500x375.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
Mimo przestarzałej konstrukcji, wagony te do dziś kursują w relacjach zagranicznych. W rozkładzie jazdy 2017/2018 można spotkać je w relacji Gdynia Główna – Lwów. Warto dodać, że linię tę obsługują zazwyczaj klasyczne wagony o drewnopodobnym wystroju wnętrza i posiadające czynny piec węglowy.
Wagony made in Poland
Oprócz wagonów produkcji niemieckiej PKP Intercity posiada niewielką ilość wagonów produkcji polskiej. Są to trzy typy wagonów o nowocześniejszej niż wyżej omówione pojazdy, konstrukcji: 306Ab, 305Ad oraz 308A.
Wagony typu 306Ab w liczbie czterech sztuk powstały w zakładach PESA Bydgoszcz w wyniku przebudowy wagonów z miejscami do siedzenia w 2003 roku. Są to wagony osadzone na nowoczesnych wózkach, wyposażonych w ciche hamulce tarczowe, zwiększające komfort nocnych podróży. Ponadto wyposażono je w klimatyzację, ogrzewanie elektryczne, a także dwa przedziały o podniesionym standardzie, wyposażone w indywidualne łazienki z prysznicami, telewizory z odtwarzaczem DVD i słuchawkami oraz dwoma łóżkami. Pozostałe 8 przedziałów jest wyposażonych podobnie jak w wagonach produkcji niemieckiej. Każdy przedział wyposażony jest w gniazdka 230V. Jak każdy wagon sypialny te również posiadają przedział służbowy z zabudową kuchenną dla konduktora. Najważniejszym elementem wagonów są jednak specjalne wózki wyposażone w system SUW2000, umożliwiający zmianę rozstawu kół z europejskiego 1435mm na rosyjski 1520mm, podczas jazdy, bez konieczności czasochłonnej wymiany wózków jezdnych na specjalnych podnośnikach, zlokalizowanych na granicy państw. Zastosowane rozwiązanie pozwoliło na skrócenie czasu przejazdu z Polski do krajów byłego ZSRR. Kursowały w pociągach Relacji Kraków-Lwów/Kijów-Kraków. Od 2014 roku wagony są wyłączone z eksploatacji i oczekują przeprowadzenia napraw okresowych. Wszystkie stacjonują w Krakowie.
Kolejnym przedstawicielem wagonów sypialnych polskiej konstrukcji są wagony typu 305Ad, wyprodukowane w 2004 roku przez Fabrykę Pojazdów Szynowych w Poznaniu w liczbie 10 sztuk. Wagony te mają bardzo podobne wyposażenie jak opisane wyżej wagony typu 306Ab, a także posiadają nowoczesne wózki z hamulcami tarczowymi, dostosowane do prędkości maksymalnej 200km/h, zapewniające cichą pracę i wysoki komfort podróży. Początkowo kursowały w pociągu Euro Night „Jan Kiepura” z Warszawy Wschodniej do Amsterdamu, skróconego z czasem do Kolonii. Po likwidacji tego pociągu w grudniu 2016, wagony te przejęły obsługę tras pociągu Euro Night „Chopin”: Warszawa – Praga, Warszawa – Budapeszt oraz Warszawa – Wiedeń. Od grudnia 2017 roku do obsługi relacji Warszawa – Praga skierowano wagony kolei czeskich, zatem aktualnie wagony 305Ad można spotkać tylko w relacjach Warszawa – Wiedeń i Warszawa – Budapeszt. Wszystkie wagony stacjonują w wagonowni Warszawa Grochów. Wszystkie egzemplarze pozostają do dziś w użytku.
W latach 2015-2016 na polskich torach zaczęły pojawiać się wagony nowego typu 308A, wyprodukowane przez zakłady PESA Bydgoszcz. W rzeczywistości jest to bardzo głęboka modernizacja wagonów produkcji NRD typu Goerlitz77, Goerlitz79 i Goerlitz81. Ze starych pojazdów pozostały jednak jedynie ramy i pudła wagonów, również poddane modyfikacjom. Dzięki modernizacji uzyskały nowe wózki z zawieszeniem pneumatycznym i cichymi hamulcami tarczowymi, jedną parę drzwi wejściowych odskokowo-przesuwnych, elektroniczny System Informacji Pasażerskiej w postaci wyświetlaczy zewnętrznych i wewnętrznych, klimatyzację przestrzeni pasażerskiej, gniazdka 230V, ogólnodostępny prysznic, przedział przystosowany do podróży osób niepełnosprawnych, a także monitoring. Wagon posiada także 8 przedziałów trzymiejscowych oraz przedział z aneksem kuchennym dla konduktora, a także dwie toalety, jednak uzyskały one zupełnie nową aranżację względem wagonów produkcji NRD. Powstało 10 takich wagonów i stacjonują w Szczecinie. Obsługują pociągi nocne kursujące w ciągu Przemyśl – Kraków – Wrocław – Poznań – Szczecin, ze względu na związanie projektem unijnym, z którego dofinansowano ich modernizację.
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180114_090324.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180114_090728.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180114_090734.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180114_125746.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180114_130354.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180204_124019.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180204_130331.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180204_130335.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180204_130401.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180204_130429.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180204_130443.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180204_130448.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180204_130931.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180206_170928.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180206_171336.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180206_171354.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/20180206_171400.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
![](https://b3433806.smushcdn.com/3433806/wp-content/uploads/2023/08/rozowy_sypialy.jpg?lossy=2&strip=1&webp=1)
3 komentarze
W latach 1998- 2008 wagony te były modernizowane też w ZNTK Nowy Sącz.
Na pewno to te co mają białe bądź drewniane laminaty + kolorowe elementy wnętrza takie jak drzwi obudowa i pokrywa umywalki czy stolika. Kolorystka tych elementów jest różna od różowego, filetowego,kawowego po ślusarki zielony.Jarzynówki na korytarzach czy w przedziałach są wpuszczone w sufit .Podobne wnętrze maja wagony 111A remontowane w Newagu w tamtych czasach .
„Głównymi” – słowo klucz 😉 Poza Nowym Sączem też był i Ostrów Wielkopolski. Jednym z takich wagonów o rożowym wnętrzu po naprawie w Nowym Sączu jest widoczny w fotogalerii wagon o numerze 5151 70-80 098-7, który niestety stracił ten osobliwy wystrój.
Tak faktycznie ten ze zdjęć jest po naprawie głównej w ZNTK Nowy Sącz. Wnętrza tych wagonów miały takie kolorowe akcenty ponieważ przy projekcie wnętrza pomagali studenci ASP 🙂
A kolega wie może jakie ZNTK modernizował wagony na salonki/socjalne o oznaczaniu SK?