W Polsce regularne przewozy pasażerskie prowadzi kilkanaście przewoźników kolejowych. Standardy utrzymania taboru kolejowego są wśród nich zróżnicowane. W różnym stopniu przewoźnicy przywiązują wagę do czystości w swoich pojazdach. Spytaliśmy kilku wybranych przewoźników, jakie standardy utrzymania czystości u nich obowiązują. O swoich standardach utrzymania czystości opowiedziały nam: Koleje Wielkopolskie, Koleje Dolnośląskie, Warszawska Kolej Dojazdowa, PKP SKM w Trójmieście i PKP Intercity.
Koleje Dolnośląskie
Dolnośląski przewoźnik prowadzi na obszarze swojej działalności 9 punktów, w których wykonywane są czynności związane z utrzymaniem czystości. Wykonywane są trzy rodzaje czyszczeń: doraźne, codzienne oraz gruntowne, wykonywane w rożnych lokalizacjach w zależności od czasowej dostępności pojazdów.
– Przyjmujemy zasadę, że czyszczenie doraźne wykonywane jest przy czasie dostępności pojazdu poniżej 1 godziny, natomiast dostępność pojazdu powyżej 1 godziny – czyszczenie codzienne. Czyszczenia gruntowne wykonywane są tylko w Legnicy i trwają około 6 godzin. Czyszczenie gruntowne podzielone jest na etapy – ponieważ nie zawsze pojazd jest dostępny na okres, jaki jest potrzebny. W takich przypadkach wykonywana jest część prac, a następnie uzgodnione jest ponowne podstawienie pojazdu na wykonanie zaległych części czyszczenia gruntownego – informuje Bogusław Godlewski, rzecznik prasowy Kolei Dolnośląskich.
Czyszczenie doraźne wykonywane są zawsze kiedy daje możliwość obieg poszczególnych pojazdów w danym dniu, czyszczenie codzienne wykonywane jest co najmniej raz na dobę, czyszczenie gruntowne wykonywane jest raz w miesiącu. Czyszczenie doraźne odbywa się czasem także w czasie realizacji kursu pociągu, np. w przypadku wydłużonego postoju na stacji Węgliniec, związanego ze zmianą kierunku jazdy pociągów relacji Wrocław Gł. – Lubań Śląski. Z informacji podanych przez KD wynika, że każdy pojazd jest sprzątany (w różnym stopniu) kilka razy dziennie.
Warszawska Kolej Dojazdowa
Podmiejski przewoźnik, dysponujący flotą liczącą 21 pojazdów, także wykonuje czyszczenia pojazdów w trzech zakresach. Najprostszym jest czyszczenie pobieżne, wykonywane w dwóch lokalizacjach: Na stacji Grodzisk Mazowiecki Radońska oraz Warszawa Śródmieście WKD. Wykonywane jest ono około 90 razy na dobę. W jego skład wchodzi opróżnianie śmietniczek wraz z wymianą worków na śmieci, zbieranie śmieci z przestrzeni pasażerskiej oraz zamiatanie podłóg w sytuacjach zalegania błota i innych zanieczyszczeń niepowodujących pylenia.
Kolejnym etapem jest czyszczenie codzienne, wykonywane około 250 razy miesięcznie. Jego zakres jest bardziej rozbudowany. Oprócz prac wchodzących w skład czyszczenia codziennego czyszczone są półki bagażowe, stoliki, poręcze, ramy okienne, miejscowe zabrudzenia drzwi i ścian, szyby okienne, mycie podłóg, usuwanie starych gazet oraz nieaktualnych ulotek i reklam oraz uzupełnianie ich nowymi i aktualnymi, a także czyszczenie wnętrza kabin maszynisty. Ciekawymi punktami w zakresie obejmującym ten rodzaj czyszczenia, szczególnie z punktu widzenia higieny, są: czyszczenie siedzeń odkurzaczem, a także dezynfekcja poręczy i uchwytów.
Najszerszy zakres ma czyszczenie okresowe, wykonywane raz w miesiącu dla każdego pojazdu. W zakres prac wchodzą czynności wykonywane podczas czyszczenia codziennego pobieżnego, a także między innymi: mycie ścian, drzwi, sufitów, czyszczenie siedzeń, mycie osłon lamp oświetleniowych, a także usuwanie wszelkich niepożądanych napisów i naklejek.
Dodatkowo w sytuacjach szczególnych przewoźnik dokonuje: dezynfekcji, dezynsekcji, deratyzacja, usuwanie graffiti.
Koleje Wielkopolskie
Jak każdy przewoźnik Koleje Wielkopolskie mają 3 zakresy czyszczeń: okresowe, wykonywane co najmniej raz w miesiącu dla każdego pojazdu; podstawowe, wykonywane raz na 2-4 doby dla każdego pojazdu; pobieżne; pobieżne rozszerzone.
Czyszczenie pobieżne wykonuje się w czasie do 30 minut. Jego wykonanie jest dopuszczalne w obecności pasażerów. Oprócz zbierania śmieci i opróżniania śmietniczek wraz z wymianą worków czyszczone są ewentualne miejscowe zabrudzenia foteli, podłóg, drzwi, szyb, kabin WC, a także dolnych reflektorów zewnętrznych. Rozszerzone czyszczenie pobieżne trwa do 1 godziny i dodatkowo obejmuje czyszczenie klamek, uchwytów przycisków, zamiatanie podłóg (także pod siedzeniami), czyszczenie zanieczyszczeń ścian, sufitów, przegubów.
W ramach czyszczenia podstawowego, oprócz zakresu dla czyszczenia pobieżnego wykonuje się całkowite czyszczenie szyb, drzwi, półek, stolików, uchwytów, parapetów, elementów dekoracyjnych i automatów biletowych. Ponadto odkurzane są przestrzenie przed, za oraz pod fotelami, a także same fotele/ Miejscowe zabrudzenia są czyszczone za pomocą myjni lub odkurzacza parowego.
Czyszczenie okresowe, czyli o najszerszym zakresie, opórcz wymienionych wyżej czynności obejmuje także usuwanie niepożądanych napisów i naklejek z powierzchni twardych, czyszczenie parową myjnią sufitów, ścian, uchwytów, półek, stolików, parapetów, ram okiennych, przebugów, grzejników, przestrzeni wokół foteli, śmietniczek oraz elementów dekoracyjnych. Czyszczeniu poddzawane są też automaty biletowe, a podłogi zostają poddane pastowaniu. Dezynfekcję przechodzą niemalże wszystkie elementy wyposażenia WC.
Koleje Wielkopolskie nie czyszczą swoich pojazdów po każdym kursie, ale są poddane zabiegom utrzymania czystości co najmniej raz dziennie. Podobie jak na WKD nie praktykuje się sprzątania pojazdów podczas realizacji kursów. Przewoźnik dba także o czystość siedzeń. Są one kompleksowo czyszczone raz do roku, zwykle w trakcie przeglądów P3, z zastosowaniem technogolii czyszczenia parowego. Ponadto, w razie konieczności pojedyncze fotele są poddawane czyszczeniu częściej. Całkowita tapicerka jest natomiast wymieniana podczas napraw głównych pojazdów.
PKP SKM w Trójmieście
Trójmieski przewoźnik ma również rozbudowany system utrzymania czystości. Czyszczeń swoich pojazdów dokonuje na wszystkich stacjach końcowych oraz w placówkach utrzymania technicznego zlokalizowanych w Gdyni Cisowej i Wejherowie.
Najprostszym poziomem utrzymania czystości w SKM jest czyszczenie pobieżne, które jest podzielone na 3 rodzaje o różnych zakresach. Wszystkie są stosowane według potrzeb. Podstawowe, polegające na usuwaniu śmieci zalegających w przestrzeni pasażerskiej oraz opróżnianiu śmietniczek, może odbywać się podczas jazdy pociągu. Jest to odmienne założenie od postanowień WKD, która wykonuje przewozy o podobnym charakterze. Rozszerzone zakresy czyszczenia pobieżnego obejmują dodatkowo zamiatanie skrajnych przedziałów (dla podróżnych z większym bagażem ręcznym, w jednostkach EN57 i EN71), usuwanie wymiocin i fekaliów, resztek jedzenia, a także rozpylanie środków zapachowych.
Poza powyższymi zabiegami pojazdy SKMki przechodzą czyszczenie codzienne o rozszerzonym zakresie, obejmującym dodatkowo zamiatanie podłóg w całym pojeździe, usuwanie kurzu i zabrudzeń z siedzeń za pomocą zmiotki lub szmatki, które dają się usunąć bez ryzyka zamoczenia lub uszkodzenia fotela. Każdego dnia usuwany jest kurz na stolikach i półkach bagażowych. Zabiegom utrzymania czystości poddaje się też kabiny WC.
Kolejnym poziomem utrzymania czystości, wykonywanym co 1-2 dni jest czyszczenie gruntowne. Wykonywane jest ono tylko w placówkach obsługi technicznej w Gdyni Cisowej i Wejherowie. W odniesieniu do czyszczenia codziennego dodatkowo wykonuje się wycieranie na mokro półek na bagaże, stolików, poręczy, osłon grzejników, a także usuwanie miejscowych zabrudzeń i niepożądanych naklejek z ścian i sufitów. Myciu poddawane są szyby i ramy okienne, listwy wykończeniowe, siedzenia plastikowe lub pokryte dermą. Usuwany jesy kurz i miejscowe plamy z siedzeń i oparć pokrytych tkaniną.
W elektrowozowni Gdynia Cisowa, gdzie mieści się siedziba przewoźnika, raz w miesiącu odbywa się czyszczenie okresowe. Oprócz prac przewidzianych dla czyszczeń niższych poziomów, w jego skład wchodzą, m.in.: mycie dwustronne drzwi przedziałowych, międzywagonowych, półek, ścian, sufitów, lamp, świetlówek, stolików, mycie osłon grzejników, a także czyszczenie grzejników bez osłon, pastowanie podłóg (także pod ławami i grzejnikami).
PKP Intercity
Przewoźnik dalekobieżny nie przedstawił dokładnego zakresu poszczególnych rodzajów czyszczeń swoich pojazdów, lecz stara się wyjaśnić jak wygląda mycie pociągów PKP Intercity w praktyce. Poniżej prezentujemy opis przesłany przez przewoźnika:
Utrzymanie czystości w pociągach PKP Intercity odbywa się poprzez stacjonarne czyszczenie składów oraz wykonywane w trakcie biegu pociągu. Czyszczenia stacjonarne odbywają się na stacjach postojowych i zwrotnych podczas postoju pociągu i wykonywane jest dla wszystkich pociągów PKP Intercity. Czyszczenia w trakcie jazdy prowadzone są w pociągach kategorii EIP, a także w wybranych pociągach międzynarodowych. Na pokładach pociągów objętych usługą czyszczenia w trakcie jazdy przebywa osoba odpowiedzialna za utrzymanie czystości składu na całej trasie przejazdu.
Czyszczenia stacjonarne odbywają się w trybie okresowym, codziennym i pobieżnym. Co do zasady, każdy wagon objęty jest czyszczeniem codziennym co najmniej raz na dobę. Obejmuje ono wszystkie wewnętrzne elementy wyposażenia i elementy znajdujące się na zewnątrz pudła wagonowego (np. drzwi, okna, wyświetlacze). Czyszczone są toalety i uzupełniany tzw. pakiet sanitarny, tj. mydło, papier toaletowy oraz ręczniki papierowe (w wagonach nie wyposażonym w suszarki do rąk).
Wyjątkowo, kiedy czas postoju pociągu nie pozwala na wykonanie pełnego czyszczenia codziennego, dopuszczone jest czyszczenie pobieżne, które obejmuje m.in. sprzątanie podłogi/wykładziny, opróżnianie śmietniczek, oczyszczenie foteli i stolików.
Co kilkanaście dni (zależnie od obiegowania danego składu) każdy wagon przechodzi czyszczenie okresowe. W trakcie czyszczenie okresowego wykonywane jest kompleksowe mycie pudła wagonowego z zewnątrz, a także czyszczenie wewnątrz wagonu.
Wymiana tapicerki foteli dokonywana jest wówczas, kiedy materiał jest nadmiernie zużyty lub zniszczony. Obecnie PKP Intercity prowadzi postępowanie przetargowe w wyniku którego zostanie wyłoniony wykonawca/wykonawcy na kompleksowe pranie tapicerki w wagonach.
Podsumowanie
Pasażerscy przewoźnicy kolejowi w Polsce różnorako podchodzą do zagadnienia utrzymania czystości w swoich pojazdach. Wprawdzie każdy z nich ma co najmniej 3 zakresy utrzymania czystości, lecz u poszczególnych przewoźników składają się z różnych czynności. Niewielu przewoźników przykuwa szczególną uwagę do higieny panującej w pojazdach.
Spośród przewoźników, którzy odpowiedzieli na nasze pytania jedynie Warszawska Kolej Dojazdowa regularnie przeprowadza dezynfekcję elementów wnętrza, z którymi podróżni najczęściej mają bezpośredni kontakt przez dotyk.
Różnorako podchodzi się też niełatwego zagadnienia utrzymania czystości foteli tapicerowanych, które są zdecydowanie trudniejsze do utrzymania w czystości od ław plastikowych i pokrytych dermą. Z problemem brudnych foteli spotykają się regularnie pasażerowie trójmiejskiej SKM i PKP Intercity. Powyższa analiza pokazuje, że w wybranych kwestiach związanych z utrzymaniem czystości i zapewnieniem higieny w pociągach przed przewoźnikami jest jeszcze sporo pracy.
Niestety bez odpowiedzi zostały nasze pytania wysłane do Przewozów Regionalnych.