Wagony gastronomiczne PKP Intercity

Wagony gastronomiczne są tą częścią narodowego pasażerskiego przewoźnika kolejowego, który w dalszym ciągu wydaje się niedoinwestowany. W składach pociągów do dziś częste są przypadki braku wagonu gastronomicznego, choć jest on planowo ujęty w zestawieniu pociągu. Wiele pociągów, które przemierzają całą Polskę, w ogóle nie mają takich wagonów w planowym zestawieniu. Dziś przyjrzymy się jakie wagony gastronomiczne posiada PKP Intercity, a także ile ich jest.

Wagon barowy a restauracyjny
Zasadnicza różnica między wagonem restauracyjnym a barowym polega na sposobie obsługi pasażerów. W wagonie restauracyjnym na sali znajduje się obsługa kelnerska. W wagonie barowym podróżny sam zamawia sobie posiłki, a także sam przynosi je do stolika. Ponadto wagony restauracyjne posiadają bogatsze menu, a posiłki podawane są na tradycyjnej zastawie stołowej. W wagonach barowych posiłki podaje się w naczyniach jednorazowego użytku. W przypadku wyposażenia wnętrza zasadniczą różnicą jest brak wysokich stolików w wagonach restauracyjnych, które z kolei są nieodłącznym elementem większości wagonów barowych.

Wagony 113Alux
Wagony należą do grona najstarszych wagonów gastronomicznych w PKP Intercity. Pierwotnie zostały zbudowane jako wagony 113A, które wyprodukowano w latach 1974 – 1976 w liczbie 230 sztuk. Były to wagony barowe, które mogły poruszać się z prędkością 160km/h. Oryginalnie były to barowe z przedziałami klasy 2, jednak na przestrzeni lat uległy przebudowie tak, by pełnić tylko funkcję barów. 4 wagony przebudowano na eksploatowany do dziś typ 113Alux w latach 1996-1998 roku. Dzięki przebudowie zyskały zupełnie nowe wnętrze, pozbawione wysokich stolików barowych na rzecz typowych stołów spotykanych w restauracjach, a także nowe wózki typu 25AN z hamulcami tarczowymi, które spowodowały, że bieg wagonów stał się spokojniejszy i znacznie cichszy. Do dziś eksploatowane są wszystkie 4 wagony tego typu. Pozostają na stanie wagonowni Warszawa Grochów i włączane są do pociągów kategorii EIC.

Wagony 113Aa
Wbrew oznaczeniu wagony barowe 113Aa nie mają nic wspólnego z opisanym wyżej typem 113A oraz 113Alux. Powstały one bowiem w wyniku przebudowy wagonów klasy 1 rodziny 112A, którą przeprowadzano od 2013 roku w ramach projektów na modernizację wagonów do obsługi trasy Szczecin – Poznań – Wrocław – Przemyśl. W pierwszym etapie, obejmującym modernizację 68 wagonów powstało 10 barów 113Aa. W drugim etapie, obejmującym modernizację 150 wagonów, powstało kolejne 20 wagonów tego typu. Wagony są wyposażone w klimatyzację, elektroniczny system informacji pasażerskiej, a także wózki 4ANcS. Zastosowane wózki wyposażone w hamulce klockowe, charakteryzujące się bardzo głośną pracą podczas biegu i są znacznym uwstecznieniem w stosunku do starszych wagonów 113Alux.

W sali jadalnej znajdują się zarówno klasyczne, czteroosobowe stoły, jak i wysokie stołki barowe, przeznaczone dla dwóch osób. Stoły klasyczne są ustawione wzdłuż jednej burty wagonów, zaś stołki barowe po przeciwnej stronie wagonów. Obecnie wagony 113Aa stacjonują w wagonowaniach Szczecin, Wrocław oraz Przemyśl. Kursują w pociągach poruszających się po ciągu transportowym Przemyśl – Wrocław – Poznań – Szczecin, a także w pociągach relacji Wrocław – Gdynia.

Wagony 155A
W latach 2007 -2009 przeprowadzono na zlecenie PKP Intercity trzech wagonów klasy 2 typu Goerlitz90 na wagony w przedziałami klasy 2 z przestrzenią barową. Projekt był swego rodzaju eksperymentem. Każdy z trzech wagonów został przebudowany w innym zakładzie. Prace przeprowadzono w zakładach Pesa Bydgoszcz, Newag Nowy Sącz oraz ZNTK Mińsk Mazowiecki. W efekcie przewoźnik otrzymał trzy prototypowe wagony, które znacznie różnią się od siebie wyglądem wewnętrznym, jak i zewnętrznym. Każdy wagon jest jednak dostosowany do prędkości 160km/h oraz wyposażony w wózki GP200 z hamulcami tarczowymi i hamulcem szynowym, klimatyzację system informacji pasażerskiej. Zlikwidowano jedną parę drzwi wejściowych do wagonu. Wagon przebudowany w zakładach PESA zyskał za to drzwi załadunkowe. Co ciekawe, mimo zamontowania klimatyzacji, w wagonach zamontowano klasyczne, opuszczane do połowy okna, zamiast okien z małymi uchylnymi lufcikami.

Wszystkie trzy wagony między sobą różnią się również liczbą, wielkością, kształtem i układem okien na ścianach bocznych. Różne są także systemy klimatyzacji i systemy informacji pasażerskiej. Wagony otrzymały nowoczesne, estetyczne wnętrze, które wykonano z tworzyw poliestrowo- szklanych w systemie modułowym. Z pierwotnych jedenastu ośmio-, później sześciomiejscowych przedziałów pozostawiono cztery. Łącznie w przedziałach znajdują się 24 miejsca siedzące. Ze względu na małą ilość miejsc w przestrzeni barowej prototypowe konstrukcje nie uzyskały uznania wśród załóg WARSu. Ostatecznie nie zdecydowano się na kontynuację projektu przebudowy kolejnych wagonów w podobny sposób. Wszystkie 3 prototypy stacjonują w wagonowni Warszawa Grochów.

Wagony Bautzen89
Pierwsze współczesne wagony restauracyjne wyprodukowano w 1989 roku w niemieckich zakładach w Bautzen w liczbie 17 sztuk. Były to wagony standardu X, wyposażone w ciche wózki typu GP200 z hamulcami tarczowymi, umożliwiające jazdę z prędkością 160km/h. Wnętrze sali jadalnej wyposażono w miejsca siedzące w układzie 2+2 (od strony kuchni) oraz 1+1 (od strony korytarza). Pierwotnie wagony posiadały przewód ogrzewania parowego, a także ogrzewanie olejowe, które w późniejszych latach eksploatacji zlikwidowano. Od 2005 do 2010 roku przeprowadzono modernizację wszystkich wagonów tego typu. Proces ten podzielony był na trzy etapy, co spowodowało różnice w wyglądzie poszczególnych wagonów. Pierwszy etap odbył się w 2005 roku. Zmodernizowanym wówczas wagonom pozostawiono zbliżony do oryginalnego wygląd zewnętrzny. Rok później przebudowywane wagony otrzymały klimatyzację (mimo to pozostawiono opuszczane do połowy okna), a także dodano dodatkowe miejsca siedzące, których liczba wzrosła z 42 do 48.

W latach 2008 – 2010 przeprowadzono modernizację pozostałych 11 wagonów, które znacznie różniły się wyglądem od dotychczas przebudowanych. Wyposażono je w blaszane osłony podwozia, poprawiające estetykę zewnętrzną, elektroniczne tablice systemu informacji pasażerskiej, klimatyzację, a także wklejane okna z małymi elementami uchylnymi. We wnętrzach wszystkich przebudowanych wagonach pojawiły się nowe fotele (uchylne) i laminaty na ścianie. Na stolikach pojawiły się małe, charakterystyczne lampki, a na oknach zamontowano rolety, zmieniono również wyposażenie kuchni oraz przeznaczony dla obsługi przedział WC wraz z prysznicem. Wagony do niedawna kursowały w najbardziej prestiżowych składach PKP Intercity, w tym na połączeniach zagranicznych. Niektóre wagony włączano także w składy pociągów relacji Warszawa- Nicea- Warszawa. Wagony te stacjonują w wagonowni Warszawa Grochów. Obecnie eksploatowanych jest od 5 do 7 z 16 posiadanych przez PKP IC wagonów tego typu (jeden wagon skasowano już w 1997 roku po wypadku pociągu EC Sobieski). Przyczyną szybkiego wycofania większości serii są problemy techniczne, o których szerzej pisaliśmy TUTAJ.

Wagony 406A
Wagony restauracyjne typu 406A stają się obecnie następcami wagonów restauracyjnych produkcji niemieckiej. Wszystkie egzemplarze tego typu powstały w wyniku przebudowy wagonów z miejscami do siedzenia klasy 1 lub 2 standardu Z1 lub Z2. Cechują się zatem cichym, spokojnym biegiem dzięki osadzeniu na wózkach z hamulcami tarczowymi oraz klimatyzacją przestrzeni pasażerskiej. Wagony standardu Z1 są przystosowane do prędkości 200km/h, a wagony standardu Z2 – do 160km/h. Pierwsze wagony 406A powstały w bydgoskiej Pesie z wagonów 1 klasy standardu Z1A z 1996 roku. Początkowo włączane były do nieistniejącego już pociągu EN Jan Kiepura. Z tego powodu pierwsze dwa powstałe egzemplarze tej serii otrzymały charakterystyczne, biało – granatowe malowanie. Względem oryginalnych wagonów a jednym usunięto drzwi wejściowe. W zamian na wysokości przedziału kuchennego zamontowano drzwi ładunkowe. Od strony drzwi wejściowych na miejscu 5 przedziałów oraz toalety umieszczono salę jadalną, wyposażoną w 36 miejsc siedzących. Po jednej stronie znajdują się fotele w układzie 2+2, a po przeciwnej w układzie 1+1. Obsługa posiada do dyspozycji duży przedział kuchenny oraz służbowy, wyposażony w łazienkę.

W 2011 roku w związku z uruchomieniem przez koleje rosyjskie połączenia Moskwa – Paryż, PKP Intercity zleciło zakładach Pesa kolejnych dwóch wagonów. Tym razem zrezygnowano jednak z montażu drzwi ładunkowych. Oba wagony pomalowano w firmowe barwy PKP Intercity. Kolejne 3 wagony przebudowane z wagonów Z1A pojawiły się w marcu 2017 roku.

W marcu 2017 roku na tory wyjechało również kolejne 10 wagonów 406A, tym razem przebudowanych z wagonów standardu Z2. Bazę do ich budowy stanowiły wagony klasy 2 144A oraz wagony klasy 1 typu 145Ab. Wszystkie przebudowała firma Pesa Bydgoszcz. PKP Intercity prowadzi obecnie przetarg na przebudowę kolejnych 10 wagonów typu 145Ab. W ciągu kilku najbliższych lat flota wagonów restauracyjnych ponownie powinna się powiększyć.

Wszystkie istniejące 17 wagonów 406A stacjonuje w wagonowni Warszawa Grochów. Obsługują najbardziej prestiżowe połączenia kategorii EIC. Można je spotkać przede wszystkim w pociągach kursujących z Warszawy i Gdyni do Berlina, a także z Warszawy i Gdyni do Wiednia. Ponadto można je spotkać w pociągu kolei RŻD Moskwa – Paryż, do którego włączane są na odcinku Warszawa – Paryż.

Wagony 407A
Najmniej liczna seria wagonów restauracyjnych w PKP Intercity jest jednocześnie najnowocześniejszą spośród wszystkich eksploatowanych serii. Pierwsze i jak dotąd jedyne 2 wagony typu 407A powstały w zakładach FPS w Poznaniu w 2013 roku. Jako pierwsze w historii wagony restauracyjne w Polsce są posadowione na wózkach z poduszką powietrzną. Dostosowane są do jazdy z prędkością 200km/h. Od innych wagonów gastronomicznych odróżniają się z zewnątrz czarnym pasem namalowanym wzdłuż linii okien. Wyróżniają się także futurystycznym, niespotykanym dotąd w Polsce wyglądem wnętrza. Oba wagony stacjonują w wagonowni Warszawa Grochów i można je spotkać w pociągach kategorii EIC kursujących w relacji Warszawa – Szczecin.

W ramach podsumowania przedstawiamy tabelaryczne zestawienie liczby wagonów gastronomicznych poszczególnych serii: